Oglądanie telewizji – czy może prowadzić do uzależnienia?
Współczesne badania wykazują , że młodzież oraz dorośli spędzają znaczną część czasu wolnego na oglądaniu telewizji. Przeciętne dziecko spędza przed telewizorem 3 do 4 godzin dziennie .
Telewizja może być i młodzieży dobrą rozrywką , potężnym źródłem inspiracji, zastępczym towarzyszem zabaw , ale i także potencjalnym zagrożeniem dla rozwoju emocjonalnego , psychicznego oraz fizycznego.
Oglądanie telewizji często odbywa się kosztem innych zajęć , takich jak czytanie , nauka , zabawa , kontakty z rodziną i kolegami . Ponadto dzieci w telewizji znajdują informacje , które są nieodpowiednie dla ich wieku oraz rozwoju emocjonalno – psychicznego .
Rodzice nie zawsze są świadomi, co dzieci oglądają w telewizji oraz że nie zawsze rozróżniają pomiędzy telewizyjną fikcją a rzeczywistością.
Silny wpływ na dzieci wywierają reklamy telewizyjne , którymi młode umysły są bombardowane codziennie.
Przemoc, seks , uprzedzenia rasowe , dyskryminacja kobiet , alkohol , narkotyki – to tematy , po które sięgają reżyserzy i producenci filmów lub różnych programów telewizyjnych. Dzieci i nastolatki , którzy nie osiągnęli jeszcze dojrzałości psychicznej i emocjonalnej mogą uznać zjawiska marginalne za typowe , powszechnie akceptowane . W ten sposób obraz świata formujący się w wyobraźni i świadomości młodego telewidza bywa niezgodny z rzeczywistością – przerażający , niezrozumiały , pełny przemocy.
Dzieci , które spędzają dziennie po kilka godzin przed telewizorem zazwyczaj :
- mają gorsze oceny ,
- nie czytają książek ,
- nie uprawiają sportów ,
- mają problemy z odżywianiem ( są otyłe lub niedożywione ).
Rodzice mogą zapobiegać szkodliwemu wpływowi telewizji i uczynić ją źródłem pozytywnych doświadczeń . Mogą zrobić to przez :
- wspólne oglądanie telewizji, wybieranie programów odpowiednich do poziomu rozwoju emocjonalnego i psychicznego dzieci ,
- ustalenie limitu czasowego na oglądanie telewizji ( dziennie i tygodniowo ), wyłączanie telewizora na czas nauki , rodzinnych posiłków,ustawienie telewizora w taki miejscu w domu / mieszkaniu , aby można było kontrolować ,co dziecko ogląda.
Kategorycznie nie wolno pozwalać dzieciom i młodzieży na oglądanie telewizji „jak leci”. Rodzice powinni zachęcać do oglądania i wybierania konkretnych pozycji – filmów , programów , które uczą , rozpowszechniają pozytywne wartości.
Nie jest dobrze , gdy oglądanie telewizji pozostaje tylko bierna rozrywką . Dlatego też warto zachęcać do dyskusji nad oglądanymi programami i filmami oraz dokonywać porównania świata w nich przedstawionego do rzeczywistości . Warto uzmysławiać , dzieciom , że następstwa działań ( głównie tych negatywnych ) bywają bardziej dalekosiężne niż na ekranie.
Rodzice mają obowiązek nauczenia dzieci , jak korzystać z telewizji w sposób świadomy i racjonalny tak , aby miały one czas na sport , książki , rozrywki , kontakt z rodzina i rówieśnikami.
W sytuacji , gdy dzieci spędzają przed telewizorem więcej niż 2 godziny dziennie i w sposób niekontrolowany oglądają programy , zaniedbując przy tym swoje obowiązki , można mówić o uzależnieniu od telewizji. Dzieci takie zapominają o tym ,że należy m. in. odrobić zadanie domowe , pomóc w domu , wyjść z psem na spacer itp. Żyją we własnym , nierealnym świecie i maja problemy z odnalezieniem się w rzeczywistości. Izolują się od rodziny , rówieśników , unikają spotkań z nimi praktycznie nie opuszczają pomieszczenia , w którym znajduje się telewizor.
Mają problemy ze zdrowiem np. częściej zapadają na choroby oczu , cierpią na skrzywienia kręgosłupa , zaburzenia odżywiania . Są otyłe , gdy unikają ruchu i jedzą w sposób niekontrolowany , lub są niedożywione – gdy po prostu zapominają , że należy jeść , zatracając się w programach telewizyjnych.
Jeśli rodziców niepokoi zachowanie dziecka oraz niekontrolowana ilość czasu , jaki spędza przed telewizorem jest to pierwszy , poważny sygnał , że może dziać się coś złego . Powinni przeprowadzić poważna rozmowę i wytłumaczyć dziecku jaki negatywny wpływ na rozwój i funkcjonowanie człowieka ma nadmierna oglądalność telewizji. Następnie powinni ograniczyć dostęp do telewizora i ustalić zasady jego użytkowania.
Jeśli to nie pomoże , muszą zwrócić się do specjalisty – psychologa lub psychiatry dziecięco – młodzieżowego w celu ustalenia planu działań w stosunku do uzależnionego dziecka. Ważne jest , aby pamiętać , że ustalonych zasad postępowania z dzieckiem , należy bezwzględnie przestrzegać i nie zrażać się początkowymi niepowodzeniami.
Uzależnione od telewizji dziecko najprawdopodobniej będzie początkowo się buntować , gdyż ograniczenie dostępu do telewizora uzna za krzywdzące . W takich sytuacjach rodzie powinni wykazać się cierpliwością , zrozumieniem i absolutnie nie rezygnować z podjętych kroków.
Należy pamiętać, że konsekwencja w działaniu i racjonalne podejście do problemu pozwolą na jego zniwelowanie.
Katarzyna Leśniarek – Ciaputa Kraków
