Co trzeba wiedzieć o metodzie projektu

Metoda projektu edukacyjnego należy do interaktywnych metod nauczania. Wdrażano ją
w pierwszych latach XX w. w Stanach Zjednoczonych. Pod pojęciem projektu edukacyjnego rozumiano wszelką działalność uczniowską natury praktycznej, nastawioną na wykonanie produktu. Początkowo metoda była wykorzystywana w nauczaniu prac ręcznych
w szkolnictwie ogólnokształcącym i później w szkolnictwie zawodowym.

Nowe spojrzenie na metodę projektu wniosła filozofia i pedagogika J. Deweya. Z inspiracji zaproponowanego przez niego programu pedagogicznego zrodził się pomysł stworzenia szkoły na zasadzie „metody projektów” w miejsce tradycyjnego systemu klasowo-lekcyjnego. Szkoła taka miała być instytucją żywą, przygotowującą do życia poprzez stwarzanie warunków do zdobywania doświadczeń. Zadaniem nowej edukacji było nawiązanie do osobistych doświadczeń dziecka, do przemian zachodzących w jego otoczeniu i środowisku. Szkoła Deweya to również uczenie samodzielności i rozwiązywania problemów, a także tworzenie przez nauczycieli i uczniów wspólnej, partnerskiej społeczności szkolnej, w której dostrzegana jest indywidualność dziecka. Tak rozumiana metoda projektów stała się drogą do realizacji szkoły alternatywnej.

 W Polsce zainteresowanie metodą projektów pojawiło się w latach trzydziestych ubiegłego stulecia. W latach dziewięćdziesiątych, w dobie reformującej się polskiej szkoły, praca tą metodą na nowo zaczęła funkcjonować w placówkach oświatowych ze względu na korzyści, jakie niesie wszystkim uczestnikom procesu nauczania.

Co to jest projekt

Projekt jest  metodą nauczania, której istota polega na samodzielnej realizacji przez uczniów określonego przedsięwzięcia. Nauczyciel organizuje zajęcia wprowadzające dzieci/uczniów
w zagadnienie związane z zaplanowanym projektem i zajęcia podsumowujące doświadczenia zebrane przez uczniów. Jednak w czasie samodzielnej pracy dzieci cały czas monitoruje, udziela konsultacji i ocenia ich pracę na poszczególnych etapach.

Cechy projektu:

•  Ma określone cele.
•  Ma określony termin realizacji całości i poszczególnych etapów.
• Wyznaczone są osoby odpowiedzialne za realizację poszczególnych etapów.
• Znane są kryteria oceny poszczególnych etapów pracy i rodzaj aktywności uczniów.
• Uczniowie pracują indywidualnie lub w grupach.
  Uczniowie mają możliwość wykazania własnej pomysłowości, zaangażowania.
•  Rezultaty pracy prezentowane są publicznie /na forum klasy, szkoły…/.

Każdy projekt przed realizacją powinien być opracowany przez nauczyciela w formie dokumentu i składać się z części czytelnych dla odbiorcy. Jest to istotne dla dyrektora placówki i rodziców, którym prezentujemy pomysł, oraz dla samego nauczyciela, bowiem jego praca z dziećmi przebiega wówczas w sposób uporządkowany.

Rodzaje działań w realizacji metody projektów

 Gdy projekt jest zadaniem mającym krótki termin realizacji, można mówić o miniprojekcie (preferowanym w edukacji wczesnoszkolnej). Jeśli projekt trwa kilka miesięcy lub rok, jest to projekt duży.

 Rodzaje projektów:

Projekt badawczy

Polega na zebraniu i usystematyzowaniu informacji o pewnych zagadnieniach. Jego rezultaty mają charakter różnego rodzaju opracowań (esejów, wywiadów, rysunków, albumów, gier itp.), które uczniowie przygotowują, by zaprezentować je klasie szkolnej.

Należy do grupy metod nauczania, których celem jest inicjowanie samodzielnego uczenia się. Jego cel dydaktyczny polega na rozbudzaniu w uczącym się umiejętności dostrzegania luk we własnej wiedzy, stawianiu pytań, poszukiwaniu na nie odpowiedzi oraz prezentacji wyników własnych dociekań.

Przykładem tego rodzaju przedsięwzięcia może być projekt „Moja rodzina”, w ramach którego uczniowie zbierają informacje o dziejach swojej rodziny (na podstawie dokumentów, wywiadów z dziadkami i innych źródeł), a następnie prezentują je
w formie albumu zawierającego fotografie, biogramy, drzewo genealogiczne. 

Projekt działania lokalnego

Polega na podjęciu jakiejś akcji w środowisku lokalnym lub w szkole. W projekcie działania lokalnego prezentacja jest możliwa bezpośrednio w miejscu działania (np.
w terenie), natomiast w szkole, placówce można zaprezentować zdjęcia, ilustracje pokazujące zmiany, jakie zaszły w wyniku podjętych działań.

Głównym założeniem projektu jest samodzielność dzieci/uczniów na etapie planowania, realizacji i prezentacji.

Efektem takich działań może być posadzenie drzew, zasianie trawy, wizyty w domu opieki.

W szkole zadanie realizowane metodą projektu może dotyczyć:

• Jednego przedmiotu
• Kilku przedmiotów
• Ogólnego programu szkoły

Etapy pracy metodą projektu

Faza wstępna

1. Pomysł na projekt: rodzaj projektu, wybór zagadnienia.
2. Odpowiedź na pytanie:

• Jakie są ogólne cele projektu
• Czy projekt zainteresuje odbiorcę
   Ile jest możliwych rozwiązań, wybór

3. Opracowanie scenariusza projektu.

          Ø  Co chcemy zrealizować – temat i cel

          Ø  Droga do sukcesu – metody i formy

          Ø  Osoby realizujące – odpowiedzialni

          Ø  Terminarz – harmonogram prac.

          Ø  Nasze zasoby – co posiadamy

          Ø  Nasze potrzeby – czego nam potrzeba

          Ø  Ocena naszej pracy – ewaluacja

          Ø  Reklama projektu – poinformowanie środowiska o naszych działaniach

• Dobrze zrealizowany projekt to synchronizacja działań podejmowanych przez osoby dorosłe w celu uzyskania pozytywnych efektów w rozwoju dziecka.
• Planowanie

Ponieważ projekt jest poważnym przedsięwzięciem edukacyjnym, decyzję o jego wprowadzeniu nauczyciel powinien podjąć odpowiednio wcześniej, najlepiej na początku roku szkolnego.

Bardzo ważnym elementem w przygotowaniach nauczyciela do pracy metodą projektu jest właściwe planowanie swojej pracy, które może być usprawnione przez odpowiednie zastosowanie narzędzi i technik planowania.

Gwiazda pytań

Prostą techniką zaplanowania projektu edukacyjnego jest „gwiazda pytań”, która sprowadza proces planowania do sześciu podstawowych pytań: jednego osadzonego w środku gwiazdy
i pięciu na jej ramionach.

Po co – cele, które zamierzamy osiągnąć (organizacja wycieczki lub zielonej szkoły, organizacja roku poświęconego znanej postaci itp.)

Kto – wykonawcy, realizatorzy (dzieci, pracownicy placówki, rodzice, instytucje wspierające zadania ujęte w projekcie)

Co – zadania, które chcemy podjąć (rozpisanie zadań dla poszczególnych grup)

Gdzie – miejsce realizacji (szkoła, muzeum, galeria)

Kiedy – terminy realizacji poszczególnych zadań (określenie terminów realizacji poszczególnych zadań oraz terminów konsultacji z innymi nauczycielami)

Jak – metody, formy, sposoby działania (np. metody aktywizujące, pojedyncze, grupowe).

Również propozycje pytań i udzielonych na nie odpowiedzi mogą stać się drogowskazem.

Faza realizacji

1. Spotkanie zainteresowanych, podział na grupy.
2. Opis projektu zainteresowanym, harmonogram działań,
3. Kontrakt (albo instrukcja)

         Ø  Temat (lub zagadnienie, jeśli wybór tematu jest zadaniem)

         Ø  Cele projektu

         Ø  Czas trwania

         Ø  Forma wykonania projektu (raport z wykonania zadania; konkretny wytwór; plakat, model, film, wystawa; prezentacja projektu na forum klasy; dyskusja)

         Ø  Zadania do wykonania dla poszczególnych zespołów.

         Ø  Źródła informacji
         Ø  Terminy konsultacji

         Ø  Czas i sposób prezentacji

         Ø  Kryteria oceny.

4. Praca grupowa nad projektem

        Ø  umowy wewnątrzgrupowe

        Ø  konsultacje, czuwanie nad realizacją.

5. Prezentacja projektu.

Faza końcowa

1. Ocena projektu zgodna z kryteriami.
2. Analiza wyników i przebiegu projektu.

4. Podsumowanie

Raz do roku można w szkole urządzić święto nauki, na którym uczniowie zaprezentują swoje prace
z wielu dziedzin nauki, w tym także matematyki. Na uroczystość zaprosić można uczniów swojej szkoły lub sąsiednich oraz rodziców lub władze samorządowe. Podczas takiego święta warto zaprezentować przygotowane przez dzieci osiągnięcia, a nawet zaplanować na ten dzień prezentację projektu. Jeżeli możliwości szkoły na to pozwalają warto zaprosić przedstawiciela nauki polskiej, który swym wystąpieniem uświetni uroczystość. Taki finał projektu pozwoli wyróżnić najlepszych uczniów, a jednocześnie umożliwi zacieśnienie współpracy szkoły z samorządem lokalnym i rodzicami.

Projekt edukacyjny i inne formy uczenia się we współpracy, praca zbiorowa pod red. D. Kitowskiej, Piła 2003.

J.H. Helm, I.G. Katz, Mali Badacze – metoda projektu w edukacji elementarnej, Warszawa 2003.

K. Ćwiąkała, Wykorzystanie metody projektów w kształtowaniu postaw przedsiębiorczych uczniów, Rzeszów 2001.

Program Sierra – pakiet edukacyjny, Warszawa 1997.

 J. Królikowski, Projekt edukacyjny. Materiały dla zespołów międzyprzedmiotowych, Warszawa 2001.

Zajrzyj

 www.nowaera.pl/o-metodzie-projektow

                                                                                                      Wyszukała i opracowała Magdalena Maćkowiak