ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE PERCEPCJĘ WZROKOWĄ, KOORDYNACJĘ WZROKOWO-RUCHOWĄ I ORIENTACJĘ PRZESTRZENNĄ
Etap I – materiał bezliterowy

  • Układanie figur według wzoru, z pamięci i bez wzoru

Wycinamy różne figury geometryczne z kolorowego brystolu. Układamy z nich kompozycję. Zadaniem dziecka jest ułożenie takiego układu raz patrząc na wzór, innym razem z pamięci. Można zachęcić dziecko aby ułożyło coś samodzielnie.
 

  • Rozpoznawanie układu figur

Kładziemy przed dzieckiem różne figury. Po dokładnym przyglądnięciu się, jedną z nich zabieramy wymieniamy na inną lub zamieniamy miejscami. Dziecko ma odpowiedzieć co zmieniło się w układzie. Ćwiczenie można wykonać na różnych przedmiotach.
 

  • Składanie pociętych obrazków (bez wzoru)

Obrazki np. ze zwierzętami, roślinami, ptakami, owocami ( na początku pojedyncza rzecz) tniemy na części (najpierw mniej, później więcej). Dziecko składa obrazek w całość.
 

  • Uzupełnianie braków na obrazkach

Przygotowujemy kilka (kilkanaście) par obrazków. Jeden obrazek z każdej pary powinien być pozbawiony jakiejś części, np. ptak – dzioba, pojazd – koła, kot – wąsów, zegarek-wskazówki. Zadaniem dziecka jest wskazać ten element. Jeżeli sobie nie poradzi, pokazujemy obrazek kompletny, prosimy aby się przyjrzało, porównało i wskazało na brakującą część.
 

  • Dopasowywanie części obrazków do całości

Przygotowujemy obrazki zwierząt (np. psa, kota, krowy) oraz osobno rysunki kończyn dolnych tych zwierząt. Dziecko najpierw ogląda  obrazki, dokładnie się im przyglądając. Następnie dopasowuje  obrazki kończyn dolnych do odpowiednich zwierząt.
 

  • Wyodrębnianie różnic między obrazkami

Podajemy dziecku dwa obrazki różniące się drobnymi szczegółami. Dziecko znajduje różnice i opowiada na czym one polegają.
 

  • Składanie pociętych figur z papieru (kwadrat, trójkąt, koło, romb) według wzoru

Z brystolu wycinamy po 4 kwadraty, trójkąty, koła, romby. (boki kwadratu, trójkąta i rombu powinny wynosić 6-8 cm, a promień koła 3-5 cm.) Jeden zestaw figur zostawiamy w całości, a pozostałe przecinamy na 4, 6 i 8 części (rozmiar części jest dowolny, z tym, że nie powinny one być zbyt małe)

Dziecko najpierw przygląda się całym figurom, a następnie otrzymuje figury w częściach
i ma z nich (najpierw z 4, a potem z 6 i 8) złożyć taką samą figurę jak ta, którą obserwuje. Na początku dziecko patrzy na figurę , innym razem zapamiętuje ją.

  • Układanie figur z patyczków i klocków

Ćwiczenie polega na układaniu z patyczków modeli figur (kwadraty, prostokąty, romby, trójkąty oraz różne kombinacje tych figur). Z klocków układamy figury przestrzenne.
Z zapałek można budować ich szkielety. 

  • Rysowanie prostych i krzywych linii pomiędzy coraz bardziej zwężającymi się granicami

Na kartce z brystolu (format A4) przygotowujemy trzy rysunki:  dwie proste równoległe
w odległości kolejno 3 cm, 1 cm i 5 mm. Na drugiej kartce rysujemy okrąg o promieniu np. 8cm oraz kilka okręgów wewnętrznych o zmniejszających się promieniach co 5 mm. Zadanie dziecka polega na narysowaniu ołówkiem linii pomiędzy równoległymi oraz pomiędzy okręgami tak, aby ich nie przeciąć. Można zaproponować rysowanie szlaczka pomiędzy liniami.
 

  • Różnicowanie przecinających się figur

Na kartkach z brystolu rysujemy przecinające się figury: a) kwadrat i trójkąt, b) kwadrat, trójkąt i okrąg, c) kwadrat, prostokąt, trójkąt, romb, okrąg. Osobno wykonujemy rysunki pojedynczych figur, tj. kwadratu, trójkąta, prostokąta, rombu i okręgu. Po przygotowaniu materiału pokazujemy dziecku pojedyncze figury i polecamy, aby takie same odnalazło wśród przedstawionych figur. Następnie dziecko obrysowuje figury kolorowymi kredkami, wodząc po konturze (każdą figurę innym kolorem). 

  • Różnicowanie położenia figur w przestrzeni

Wykonujemy rysunki pięciu przedmiotów (np. krzesełka, księżyca, filiżanka z uszkiem) tak, aby 4 z nich miały identyczne położenie, a jedno – inne. Zadaniem dziecka jest wskazanie krzesełek, które mają takie samo położenie w przestrzeni oraz tych, które różnią się położeniem od pozostałych. Ćwiczenia można utrudnić dorysowując dowolną liczbę przedmiotów Przy czym niektóre z nich powinny mieć identyczne położenie w przestrzeni.
 

  • Percepcja stosunków przestrzennych

 Na karcie A4 rysujemy symetrycznie rozmieszczone kropki (po 9 na każdej ćwiartce karty). W górnej lewej i prawej ćwiartce łączymy 4 kropki odcinkami, natomiast dolną lewą prawą ćwiartkę pozostawiamy bez połączeń. Dziecko ma połączyć odcinkami kropki w dolnych ćwiartkach, tak jak w górnych. Wzory połączeń mogą być rozmaite. Odmianą tego ćwiczenia jest tzw. dyktando graficzne ( rysowanie wg wzoru mówionego – w lewo, w prawo, w górę,
w dół itp.)

  • Wzrokowe rozpoznawanie kierunku ułożenia strzałek (kształtowanie pojęć kierunku w górę, w dół, w lewo, w prawo, skośnie w lewy górny róg, skośnie
    w prawy dolny róg)

Przygotowujemy planszę ze strzałkami w kwadracikach oraz kartkę papieru z kwadracikami bez strzałek. Zadaniem dziecka jest narysowanie strzałek w pustych kwadracikach, w takim samym położeniu jak we wzorze (planszy).

Etap II – materiał literowy

  • Układanie pociętych liter

Wycinamy z brystolu 12 prostokątów o wymiarach 11 x 16 cm. Na prostokątach wpisujemy litery alfabetu drukowane i pisane (małe i duże) w trzech jednakowych seriach (3 x 4). Jedną serię pozostawiamy jako wzór (nie rozciętą), pozostałe dwie rozcinamy, jedną  na 2 identyczne prostokąty, druga na 4 trójkąty. Zadaniem dziecka jest złożyć pocięte części
w całość raz patrząc na wzór, innym razem z pamięci. Ćwiczymy z dzieckiem głównie te litery,
z którymi ma ono kłopoty w pisaniu i czytaniu.

  • Rozpoznawanie i odwzorowywanie liter z układów dwu i trzyliterowych

Na kartkach papieru wypisujemy litery nakładające się na siebie o różnym kierunku nachylenia. Na jednej kartce piszemy po dwie litery, na następnych kartkach po trzy i więcej liter. Zadaniem dziecka jest rozpoznanie liter, wypowiedzenie ich nazw oraz napisać je osobno. Dla liter, z którymi dziecko ma problemy w czytaniu i pisaniu, przeznaczamy kolor czerwony.
 

  • Rozpoznawanie liter wśród zestawu innych liter

Na kartce  piszemy określoną literę, najlepiej te z którą dziecko ma problemy, na prawo
i lewo (innym razem też w góre, w dół i na ukos) od niej piszemy zestaw innych liter. Zadaniem dziecka jest znalezienie wskazanej litery wśród zestawu wielu liter. Przy czym
w zestawie tym powinna znajdować się wskazana litera tylko raz. Dziecko po wskazaniu litery prawidłowo mówi jej nazwę i zapisuje.

  • Rozpoznawanie podobnych i odmiennych liter w wyrazach

Na arkuszu papieru wypisujemy pary wyrazów: las – lis, buda – doba, wagon – głowa, pogoda – podłoga itp. Każdą parę wyrazów zakreślamy ramką, pozostawiając po prawej stronie miejsce na wpisanie liter, które są wspólne dla tych par wyrazów oraz liter różniących te wyrazy. Zadaniem dziecka jest porównanie wyrazów w każdej parze, a następnie wpisanie liter w wydzielonym polu wspólnym dla obu wyrazów. Litery wspólne dla pary wyrazów dziecko wpisuje flamastrem czarnym, a odmienne flamastrem czerwonym

  • Składanie sylab w sensowne wyrazy za pomocą suwaków prostych i zegarowych

Przygotowujemy kilka (ok.10) wyrazów zaczynających się na te samą sylabę np. kowal, konik, kora kosa, koza, koszyk. pierwsza sylabę (w tym przypadku “- ka”) piszemy na wyciętym kartoniku, a resztę na pasku. Dziecko przesuwając kartonik po pasku ma możliwość odczytywania różnych wyrazów. Dobrze jest mieć tyle kartoników z sylabą ile będzie wyrazów. Na każdym z nich rysujemy rzecz opisaną wyrazem. Dziecko w momencie kiedy trafi na zilustrowany przedmiot może o nim opowiedzieć. Można zadawać różne pytania na ten temat. Suwak można wykonać również w kształcie koła.
Uwaga: zaczynamy wyrazów łatwych czyli składających się z dwóch sylab.
Ćwiczenie pomocne w nauce ortografii. Dodatkową zachętą przy każdym ćwiczeniu może być zapisywanie punktów.

Drogi rodzicu, pracując z dzieckiem pamiętaj o kilku ważnych rzeczach:

  • Bądź cierpliwy – daj dziecku czas
  • Podpowiedz, ale nie wykonuj pracy za dziecko
  • Chwal każde dobre posunięcie

 

Opracowano na podstawie I.Czajkowska, K.Herda, Zajęcia kompensacyjno-korekcyjne w szkole WSiP, Warszawa 1996.

                                                                                                     Wyszukała M. Maćkowiak